Rëndësia e vendosjes së rutinave tek fëmijët

Fëmijët kanë nevojë për rutina. Që nga momenti i lindjes së fëmijës, rutinat janë mënyrë jetese. Prindërit e planifikojnë kohën dhe mënyrën e ngrënies, kohën dhe mënyrën e rënies së fëmijëve në gjumë, ndërrimin e pelenës, etj. Siç fëmija rritet, prindërit vendosin rutina të reja (p.sh. kohë për pushim ditor, kohë për shujtat, kohë për shëtitje, gjumë, etj.). Pavarësisht se sa vjeç janë fëmijët, ata kanë nevojë për prindërit që t’u ndihmojnë të krijojnë rutina të reja.

 

Pse rutinat janë me rëndësi? – Truri i fëmijës zhvillohet dhe formohet çdo ditë. Megjithatë, pjesët e trurit që janë përgjegjëse për planifikimin, miratimin e vendimeve dhe përgjegjësinë për veten nuk formohen deri në moshën 23-vjeçare. Kjo do të thotë që shumica e “fëmijëve” nuk vendosin rutina të tyre për aktivitete të caktuara derisa të jenë të rinj.

 

Si ta bëni vendosjen e rutinave më pak stresuese? – Së pari, keni pritje reale. Mesatarisht, fëmija i përmbush kërkesat e prindërve jo më shumë se 40% të kohës, dhe shpesh nevojiten 5-6 përkujtesa para se fëmija të bëjë një kërkesë të caktuar. Kur vendosni rutina, stresi është i pashmangshëm. Sidoqoftë, ka mënyra për ta zvogëluar atë, si për ju, ashtu edhe për fëmijën Tuaj. Është e rëndësishme t’u përmbaheni disa aspekteve kryesore kur vendosni rutina:

• • Parashikueshmërinë
  • Konsekuencën 
  • Përshtatshmërinë (pritjet, pasojat, dallimet zhvillimore)

 

Duhet të theksohet se ndonjëherë është vërtet e vështirë të jesh i parashikueshëm dhe i qëndrueshëm dhe t’i përshtatësh rutinat me nevojat e zhvillimit të fëmijës Tënd. Prindërimi mësohet dhe është e rëndësishme që prindërit të dinë se jo çdo qasje është e përshtatshme për çdo fëmijë. Fëmijët janë në gjendje të ndjekin një rutinë. Sidoqoftë, shumica e fëmijëve kanë nevojë për mbështetje vizuale për të ditur se çfarë të bëjnë në një periudhë të caktuar të ditës. Mund t’u ndihmoni duke bërë një orar ditor dhe javor me detyrat kryesore për atë ditë. Mund të përdorni një tabelë për t’i regjistruar aktivitetet ose për t’i shënuar me fotografi. Është e rëndësishme që orari vizual të tregojë qartë aktivitetin, si dhe kohën kur duhet të kryhet. Gjithashtu, orari vizual mund të bëhet në një fletë të veçantë ose hamer, të cilën do ta ngjisni në derën e dhomës së fëmijëve ose në një vend ku fëmija kalon pjesën më të madhe të ditës.(fotografia – orari vizual)

 

Sfidat më të mëdha, si për fëmijët, ashtu edhe për prindërit, janë të ashtuquajturat tranzicionet ose kalimi i fëmijës nga njëri aktivitet në tjetrin. Shumë fëmijë kanë vështirësi të kalojnë nga njëri aktivitet në tjetrin. Ju si prindër mund t’u ndihmoni fëmijëve që ky kalim të jetë më pak stresues për ta:

• • Bëni tranzicionet të parashikueshme duke përdorur orare vizuale që mund t’i shikojnë çdo ditë.
  • Theksoni fëmijës Tuaj se duhet të kalojë nga njëri aktivitet në një aktivitet tjetër (p.sh. “Duhet të fillosh t’i mbledhësh lodrat, koha është për drekë” ose “Duhet të fillosh të vishesh, koha është për të shkuar në shkollë).
  • Jepini fëmijës kohë të mjaftueshme për t’u përgatitur para fillimit të aktivitetit.
  • Sigurohuni që fëmija Juaj e di se çfarë pritet prej tij gjatë tranzicionit (p.sh. rregullimi i fushës së lojës).
  • Është e rëndësishme që prindërit ta motivojnë fëmijën gjatë ndjekjes së rutinave ditore, në një mënyrë pozitive dhe të pranueshme.

Rutinat në shtëpi që ndikojnë për suksesin në shkollë

dhe shëndetin mendor të fëmijës

 

• • Gjumi

Fëmijët kanë nevojë për 8-10 orë gjumë çdo natë, ndërsa adoleshentët kanë nevojë për më shumë gjumë sesa fëmijët. Caktoni një orar gjumi dhe zgjimi që fëmijës Tuaj do t’i japë kohë të mjaftueshme për të pushuar që të jetë gati për ditën e shkollës. Sigurohuni që kohëzgjatja e gjumit të jetë e mjaftueshme për atë që fëmija duhet ta kryejë gjatë ditës.

• • Ngrënia

Ushqimi i balansuar dhe i ekuilibruar është i domosdoshëm që fëmijët të kenë energjinë dhe vëmendjen e nevojshme për t’i përballuar me sukses obligimet e shkollës. Sheqeri, ushqimet e yndyrshme dhe kafeina (shumë ëmbëlsira, ushqimet e shpejta, pijet e gazuara…), duhet të reduktohen në minimum në ushqimin e fëmijëve Tuaj.

• • Aktiviteti fizik 

Fëmijët kanë nevojë për aktivitet fizik intensiv për një zhvillim të shëndetshëm. Si prindër, sigurohuni që në rutinën ditore të fëmijëve Tuaj keni përfshirë mjaft aktivitete fizike. Pavarësisht se sa fëmijët Tuaj i duan lojërat kompjuterike, televizionin ose përmbajtjet e tjera të pajisjeve të ndryshme elektronike, është e rëndësishme që mos të lejoni që këto aktivitete ta zëvendësojnë rekreacionin fizik.

• • Ndjekja e ekspozimit mediatik

Jemi dëshmitarë se fëmijët po kalojnë gjithnjë e më shumë kohë para pajisjeve elektronike. Kërkimet në një studim tregojnë se vetëm 30% e prindërve të anketuar vendosin ndonjë kufizim në ekspozimin mediatik të fëmijëve të tyre. Shumica e ekspertëve rekomandojnë që në dhomën e fëmijës mos të ketë kompjuter ose televizion, pasi kjo e bën të vështirë vendosjen e kufizimeve.

• • Ndjekja e të bërit të detyrave të shtëpisë

Me rëndësi thelbësore është ta ndiqni kur dhe sa kohë fëmija Juaj kalon në të bërit e detyrave të shtëpisë. Ndihmoni fëmijës Tuaj gjatë organizimit të materialeve shkollore në një vend të duhur (p.sh. në tryezën e punës). Siguroni një ambient të qetë në të cilin fëmija Juaj mund t’i bëjë detyrat e shtëpisë çdo ditë. Të bërit e detyrave të shtëpisë le të zhvillohet në të njëjtën vend dhe në të njëjtën kohë të ditës.

Fëmijët nuk mund të përqendrohen në aktivitete të shumta në të njëjtën kohë (p.sh. të shikojnë televizon dhe t’i bëjnë detyrat e shtëpisë), kështu që reduktoni gjërat në minimum që ia shpërqendrojnë vëmendjen fëmijës Tuaj.

• • Inkurajimi i dashurisë së fëmijës për të mësuar 

Aktivitetet që i bëni me fëmijën mund të japin informata të rëndësishme për vlerat e familjes suaj në lidhje me shkollën. Lexoni çdo ditë me fëmijën Tuaj përmbajtje të caktuara (tregim, këngë, tekst) në gjuhën tuaj amtare. Në këtë mënyrë, fëmija do ta kuptojë vlerën e shkrim-leximit dhe të mësuarit.

• • Ndjekja e njoftimeve të shkollës

Mësimdhënësit shpesh dërgojnë informata të rëndësishme që fëmijët harrojnë t’u japin ose t’ua transmetojnë prindërve të tyre. Vendosni një rutinë ditore për të kontrolluar çantën e shkollës së fëmijës Tuaj ose pyetni nëse ka ndonjë porosi nga mësimdhënësi.

• • Komunikimi me mësimdhënësit

Njëra nga mënyrat më të rëndësishme për të mbështetur suksesin e fëmijës Tuaj në shkollë është të keni komunikim të mirë me mësimdhënësit.

Kërkoni nga mësimdhënësi i fëmijës këshilla konkrete për atë se çfarë mund të bëni në shtëpi për t’i ndihmuar që t’i përmirësojë arritjet e tij. Nëse raporti i arritjeve të fëmijës Tuaj përmban informata të paqarta për ju, kërkoni nga mësimdhënësi që t’jua shpjegojë.

 

Sfidat dhe “gabimet” më të shpeshta në prindërim

Çdo prind, në situata të caktuara, arrin në pikën kulmore, ku niveli i stresit në lidhje me aspektet e caktuara të prindërimit e arrin kulmin. Në situata të tilla, është e rëndësishme që prindërit të dinë se cilat janë “vijat e kuqe” të tyre (bërtitja e tepërt, rrahjet e shpejta të zemrës, ndjenja se po humbin kontrollin, etj.), por edhe se si të ndihmojnë veten në mënyrë që situata të mos dalë jashtë kontrollit. 

• • Bëni pauzë prej 1 minute (merrni frymë ngadalë, ecni përreth, “numëroni deri në 10”).
  • Diskutoni midis jush prindërve mbi çështjet që ju shqetësojnë.
  • Mësoni aftësitë e menaxhimit të stresit që ju përshtaten (ushtrimi, muzika, leximi, biseda me mikun, etj.).

 

Megjithëse secili prind dëshiron që fëmija i tij të jetë i suksesshëm në shkollë dhe në jetë, ndonjëherë prindërit me qëllime të mira do të krijojnë shprehi të këqija tek fëmijët e tyre.

• • Njoftojini fëmijës Tuaj se nuk mund të mbështetet shumë në ndihmën e prindërve gjatë kryerjes së detyrave të shtëpisë. Edhe pse shpesh mund të sprovoheni ta bëni detyrën e shtëpisë në vend të fëmijës, kjo mund të krijojë një shprehi të keqe tek fëmija. Fëmijët duhet t’i zgjidhin vetë problemet e tyre, si në shkollë, ashtu edhe jashtë shkollës. Prindërit duhet t’i mbështesin dhe ndihmojnë fëmijët e tyre, por nuk duhet të përpiqen t’i “shpëtojnë” duke e bërë punën në vend të tyre.
  • Shtypja e tepërt e fëmijëve tuaj për të qenë të suksesshëm mund të ketë efektin e kundërt. Nëse e “ndëshkoni” fëmijën për mospërmbushjen e pritjeve tuaja, në të ardhmen ai mund të ketë më shumë frikë nga ndonjë dështim sesa të dëshirojë sukses. Shpërbleni përpjekjet dhe sukseset e fëmijëve tuaj, por dashurojini ata pavarësisht nga arritjet e tyre në shkollë.
  • Kur prindërit ose të rriturit e tjerë në familje (gjyshërit) shprehin mosmarrëveshje para fëmijëve, kjo u dërgon fëmijëve porosi të përziera dhe mund të çojë në manipulim me njërin ose të dy prindërit. Nëse nuk jeni dakord me atë që thotë prindi tjetër në lidhje me rutinën ose disiplinën e fëmijës Tuaj, bisedoni vetëm ju të dy, kurrë në prani të fëmijës. Është e rëndësishme të veproni para fëmijës me të njëjtat kërkesa dhe strategji të harmonizuara edukative.
  • Është e rëndësishme të dini se do ta mësoni fëmijën Tuaj të kujdeset për vetveten, ashtu si ju si prind kujdeseni për veten tuaj. Porosia: “Bëj siç them unë, jo siç bëj” NUK funksionon.

 

Mbani mend…

• • Prindërimi është puna më e vështirë, e papaguar në botë!

• • Prindërit nuk e marrin meritën që e meritojnë, prandaj përkrahni njëri-tjetrin.
  • Të gjithë prindërit kanë nevojë për ndihmë në një moment të caktuar me fëmijët e tyre. Kërkoni këshilla nga prindërit e tjerë, mësimdhënësit, Shërbimi Profesional i Shkollës ose profesionistët që punojnë në mbështetjen psiko-sociale të familjeve.
  • Vendosni shprehi dhe pritje të punës që do t’u mundësojnë fëmijëve të jenë të suksesshëm në kryerjen e detyrave shkollore.
  • Jepini fëmijës Tuaj dashuri, inkurajim dhe mbështetje për sukses dhe punë të palodhur.